W związku z powstawaniem na przełomie XVIII i XIX wieku nowoczesnej zawodowej służby państwowej, tak cywilnej, jak i wojskowej, zaszła potrzeba zabezpieczenia bytu urzędników i zawodowych żołnierzy w razie utraty zdolności do tej służby wskutek stanu zdrowia lub podeszłego wieku, a zwłaszcza wdów i sierot po nich. W tym celu tworzono odpowiednie kasy, na rzecz których potrącano określoną część uposażenia (żołdu). W Królestwie Kongresowym taka kasa została powołana już w 1816 r. Systemy te ulegały rozbudowaniu na długo przed powstaniem ubezpieczenia społecznego. W przeciwieństwie do ubezpieczenia chroniącego przed ryzykiem losowym miały one charakter odszkodowawczy za wierną służbę, co znajdowało swój wyraz między innymi w warunku długoletniej służby i utraty uprawnień w razie wydalenia z niej (np. 45 lat służby do pełnej emerytury, a w razie wcześniejszej utraty zdolności do niej ?już po 15 latach do 40% emerytury i za każdy rok ponadto odpowiedni procent ? 2% ? do pełnej wysokości). Finansowanie świadczeń przejęły budżety państw. Świadczenia w tych systemach ograniczone były do emerytur i rent, ponieważ w razie choroby lub innej przeszkody w pełnieniu służby funkcjonariusze państwowi zachowywali prawo do uposażenia (żołdu), a w zakresie leczenia również państwo przychodziło im z pomocą.
